ارزیابی خواب بذر و پتانسیل انبارداری در چهل گونه گیاه دارویی در ایران

بذور چهل گونه گیاه دارویی تولیدی در سال زراعی 1385- 86 از باغ گیاهان دارویی مزرعه دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد برای ارزیابی جوانه زنی و تاثیر انبارداری بر جوانه زنی آنها تهیه شدند. آزمایشاتی برای تعیین جوانه زنی بذور و اثر تیمارهای پیش سرمادهی مرطوب، اسید جیبرلیک، نیترات پتاسیم، خراش دهی مکانیکی، برداشتن موسیلاژ و حذف پوسته بذر برای شکستن خواب در گونه های دارای جوانه زنی پایین بر اساس قوانین انجمن بین المللی بذر (ista) انجام شد. برای بررسی تأثیر انبارداری بر جوانه زنی بذور آزمایشات جوانه زنی مجددا 9 ماه و 12 ماه بعد از انبارداری روی دو گروه بذرهای نگهداری شده در شرایط کنترل شده و کنترل نشده صورت گرفت. در بعضی گونه هایی که تغییرات معنی داری در جوانه زنی پس از انبارداری نشان دادند، مجددا تیمارهای شکستن خواب ، آزمایش تترازولیوم و نیز ارزیابی بذرهای خالی انجام شد. به طور کلی با توجه به گونه های مختلف گیاهی جوانه زنی های بسیار متفاوتی مشاهده شد و 17 گونه جوانه زنی بالایی (بیش از 70%) داشتند. تیمارهای شکستن خواب در 13 گونه از 23 گونه دارای جوانه زنی متوسط یا کم موثر واقع شد و جوانه زنی را به طور معنی داری افزایش داد. همچنین انبارداری اثرات متفاوتی روی جوانه زنی بذور گونه های مختلف داشت. در 20 گونه پس از دوره انبارداری جوانه زنی تقریبا ثابت ماند. در 6 گونه در طول دوره انبارداری جوانه زنی افزایش یافت. حال آنکه در 9 گونه انبارداری سبب کاهش جوانه زنی در گروه کنترل شده و یا کنترل نشده گشت. به طور کلی اثرات انبارداری بر جوانه زنی و خواب بذور بستگی به این داشت که بذرها در چه شرایطی نگهداری شده بودند. سه گونه نیز تغییرات چرخه ای نشان دادند.